terça-feira, novembro 28, 2006

BARBARIDADES DO REINO DE LEOM

Barbaridades do Reino de Leom...
Leo isto hoje no "Diário de Leom", que bem poderia chamar-se "Diário de psiquiatria"
"Sin abandonar los límites del despropósito, no puede resultar más paradójico que, en el presente año, se haya renovado el convenio suscrito, hace cinco años, entre la Xunta de Galicia y su homóloga de Castilla y León para promocionar, en el Bierzo y Sanabria, el empleo del gallego -variante, como es sabido, del leonés-."
Os leoneses sempre igual: pensam que para que a língua leonesa recupere a sua saude, a língua galega tem que estar moribunda. Sem palavras!
Mas é que o homem, o autor deste artigo, um tal José Antonio Fernández Llamas, é todo um especialista, um filólogo desses estupendos, que um pouco mais arriba, oferece toda umha magistral liçom de lingüística románica: "Por último, llamar la atención sobre palabras tales como «pardal» y «pega», propias de las actuales León, Zamora y Salamanca, que no son utilizadas en el resto de España, donde se prefiere»gorrión» (siendo lo anterior cierto, sí vienen recogidas en el diccionario. Por tanto, aportación del leonés al castellano)".
O que nom sei é como entom pode explicar que o e-Estraviz, diga:"Pardal s. m. Zool. Ave passeriforme da família dos fringilídeos de cor escura que se domestica facilmente e tem um canto agradável. N. C. Acanthis cannabina." "Pega 3 s. f. (1) Zool. Ave da família dos corvídeos, de cor negra e branca o abdome, que se alimenta de insectos ou pássaros. N. C. Pica pica. Há diversas variedades de pegas: pega-carniceira, pega-carrachenta (o mesmo que pega-rabilonga). Pega-da-fraga, pega-da-montanha, pega-do-país (o mesmo que pega-marça. N. C. Garrulus glandarius). Pega-gaia, pega-marcha, pega-marça, pega-real, pega-reboldana, pega-rebordá: N. C. Garrulus glandarius. Pega-rabilã, pega-rabilonga, pega-rabuda, pega-raposeira, pega-porca, pega-preã, pega-sapeira: N. C. Pica pica. Pega-marinha: gavita. N. C. Haematopus ostralegus. Pega-fria: avefria. N. C. Vanellus vanellus. Pega-marta: azul monhuda. (2) pop. Mulher mal vestida. (3) Castanha cozida com casca [lat. pica]".
Mágoa que nom abundem entre os e as defensoras do leonês as pessoas com as que se poda falar e razonar. Algum trabalho é que se poderia fazer conjuntamente, mas com esta tropa...

Ovnis e Isoglossas: http://ovniseisoglossas.agal-gz.org

poesia de LOLI PRIETO RUBIO

NAI TERRA
Coma un espírito dò vento
cunha voz anterga xa esquecida.
Coma un fio infindo dende orixen,
inexplicabel,ancestral e omnipresente.
É o amor pola nai terraa auga,
as chuvias,o monte.
É a paison pola derradeira
bágoadás meigas que choran.
Quero facer un feitizo,
para que miña nai non morrra.
Quero chegar ata o ceo
e soñar novas treboadas
de auga pura.Fuxir entre néboas
tépedas e molladas.
¡ Ata chegar ó rei solsin ser cinza!
¿Cómo pode un espírito do vento
susurrarlle á humanidade basta?,
¿Cómo pode unha árbore
fuxir dá asasina chama?.
¿Podería este fio ancestral
cunha soa cantiga,
voltar azuis os marese a terra limpa?
.Esqueceronse de cantaroxe
as ninfase só escoito o silencio
coma un deserto,un deserto insondable...
que non pode gañar.
máis unha voz moi cativa
paréceme susurrar:
¡Lembra espírito do vento
nás vosas mans está!

Loli Prieto RUBIO

quarta-feira, novembro 22, 2006

MÁIS RECORTES DE CARLOS JOSÉ PÉREZ TEIJÓN.

MÁIS RECORTES DE CARLOS JOSÉ PÉREZ TEIJÓN.
falaceibe@yahoo.es

O noso colaborador, o berciano Carlos José Pérez Teijón, remésanos novos recortes de xornais de Catalunya. Comezamos pola noticia, editada na revista Escuela, sobre o Convenio de colaboración para o ensino do galego en Castela e León, sinado polas Consellerías de Educación da Xunta de Galicia e da Junta de Castela e León. Entre os datos dese artigo salientamos que 723 cativos estudan galego en Infantil e Primaria, 57 alunos en 4 institutos e 72 na Escola Oficial de Idiomas de Ponferrada. A Directora Xeral de Política Lingüística, Marisol López, comentou que un dos problemas que hai no ensino do galego nos territorios estremeiros é a falta de oficialidade deste idioma, polo que o obxectivo debería ser intentar lograr este recoñecemento nas áreas de influencia do galego.

Continúan os debates na Comunidad Autónoma de Aragón sobre a reivindicación da cooficialidade das linguas minorizadas, o aragonés e o catalán. O proxecto de reforma do Estatuto de Autonomía, en tramitación no Congreso dos Deputados, inclúe no seu artigo 8 varios parágrafos sobre as linguas e modalidades lingüísticas propias de Aragón. Sen embargo non hai referencia expresa a cales son esas linguas, nin referencia á oficialidade delas. Como reacción a Institución Cultural de la Franja de Ponent (ICFP) desprazouse ao Congreso para xuntarse con parlamentarios de ERC e coordinar a estratexia defensiva, co obxectivo de denunciar "a evidente discriminación que fai o novo Estatuto (...)". O dito ICFP tamén acusou á Generalitat de excluír a Benaque, que pertence á Franja de Ponent, do mapa lingüísitico catalán, sen embargo o alcalde de Benasque comentou que "non se fala catalán, se habla patués que é o dialecto con palabras de catalán, o aragonés, o francés... é unha mestura (...)". Por último, o Informe del Comité de Expertos do Consello de Europa e do propio Consello de Europa, sobre a aplicación da Carta Europea de Linguas Rexionais ou Minoritarias, denuncia incumprimentos do Goberno aragonés por non recoñecer e dar un marco legal apropiado al catalán e ao aragonés.

Respecto á Unión Europea, salientamos que a mesa do Parlamento Europeo rexeitou, polo voto en contra do vicepresidente español, Aleix Vidal Cuadras (PP), o pedimento do Goberno español de permitir o uso do galego, o éusquero e mailo catalán/valenciono nas comunicaciois escritas dos ciadaos á dita institución. Alegou o parlamentario do PP razois técnicas a efectos de traducción e interpretación. Recordamos que o Consejo, o Comité das Rexións e a Comisión Europea xa asinaron os seus respectivos acordos co Reino de España. Haberá que seguir agardando para que se poida utilizar parcialmente o galego no Parlamento Europeo.

Tamén temos numerosas sentenzas sobre conflictos lingüísticos nas Administraciois públicas. Así o Tribunal Constitucional declarou o 9 de outubro inconstitucional e nula unha disposición do Decreto do Goberno Basco de medias para a normalización lingüísticas na Administración de Xustiza, que abría a porta á esixencia aos xuices, fiscais e maxistrados determinado nivel de coñecemento de éusquero para exercer na Comunidade Basca. Polo que toca a Catalunya, outra sentenza avala a posibilidade de impartir de maneira conxunta as estruturas lingüísticas comuis do castelao e do catalán. Así o Tribunal Superior de Xustiza de Catalunya desestima o recurso do Ministerio de Educación contra un Decreto da Generalitat. Na Galiza o presidente interino do Tribunal Superior espetou contra da pretensión do Goberno galego de obrigar aos xuíces a saber galego, segundo o que puidera concretarse na actual reforma do proxecto de Estatuto de Autonomía da Comunidade Autónoma, postura secundada polo presidente do Consello da Avogacía de Galiza e o Consello Consultivo.

O Goberno Balear tirou o Decreto 52/16 de xuño, para regular o trilingüísmo escolar. Os centros de ensino infantil e primario poderán impartir materias curriculares utilizando como linguas de aprendizaxe a catalá, a castelá e unha lingua estranxeira. Así se fixarán as áreas no lingüísticas que serán impartidas en cada unha das tres linguas. O resto do currículum será impartido de xeito equitativo a lingua catalá e na lingua castelá, seguindo os criterios de eficiencia e racionalidade na planificación. As áreas lingüísticas terán que impartirse na lingua de referencia.

O xornal La Mañana de Lléida recolleu a presenza do presidente do Consell comarcal del Segría, Gonçal Serrate, nos actos da 15 aniversario da creación da Comarca d´O Bierzo que tiveron lugar en xuño en Ponferrada e Cacabelos. Este político catalán reclamou no seu relatorio "competencias directas e finalistas, e non de convenios". En canto ao novo Estatut de Catalunya, considerou que saíron "dende o punto de vista da comarca un poco victoriosos (...)". As veguerías van substituír ás deputaciois actuais e serán ámbitos de actuación territorial da Generalitat, mentres que os consellos comarcais desenvolverán servicios supramunicipais.
Lleida, novembro de 2006.

POESÍA DE LOLI PRIETO RUBIO.

NAI TERRA.

Coma un espírito dò vento
cunha voz anterga xa esquecida.
Coma un fio infindo dende orixen,
inexplicabel,ancestral e omnipresente.
É o amor pola nai terra
a auga, as chuvias,o monte.
É a paison pola derradeira bágoa
dás meigas que choran.
Quero facer un feitizo,
para que miña nai non morrra.
Quero chegar ata o ceo
e soñar novas treboadas
de auga pura.
Fuxir entre néboas
tépedas e molladas.
¡ Ata chegar ó rei sol
sin ser cinza!
¿Cómo pode un espírito do vento
susurrarlle á humanidade basta?,
¿Cómo pode unha árbore
fuxir dá asasina chama?.
¿Podería este fio ancestral
cunha soa cantiga,
voltar azuis os mares
e a terra limpa?.
Esqueceronse de cantar
oxe as ninfas
e só escoito o silencio
coma un deserto,
un deserto insondable...
que non pode gañar.
máis unha voz moi cativa
aréceme susurrar:
¡Lembra espírito do vento
nás vosas mans está!

Loli Prieto Rubio.

sexta-feira, novembro 10, 2006

GALEGO NO ESTATUTO DE AUTONOMÍA DE CASTELA-LEÓN

GALEGO NO ESTATUTO DE AUTONOMÍA DE CASTELA E LEÓN,
Por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

A presente reforma do Estatuto de Autonomía de Castela e León estase a tramitar con escaso debate social e certo escurantismo de cara á opinión pública. Isto non pode ser así cando hai temas tan importantes que nos afectan directamente. Neste caso queremos referirnos ao recoñemento estatutario das diversas linguas existentes nesta Comunidade Autónoma.

N´O Bierzo occidental existe o idioma galego dende a Idade Media, así se constata na propia documentación conservada dos nosos mosteiros (Carracedo, Espiñareda, Cruñego de Vilafranca e demáis). Lingua galega que permanece viva na fala popular, a toponimia, a literatura oral, as tradiciois, as festas, a música, as formas máxico-relixiosas, etcétera. Na actualidade o ámbito territorial galego-berciano abrangue 18 concellos, e en menor medida outros 7 que vain dende Peranzais ata Benuza, pasando por Ponferrada, os cales fain de lindeiro oriental.

O idioma galego d´O Bierzo tivo plena vixencia xurídica na Idade Media, pois servíu de soporte lingüístico para formalizar as compra-vendas, os trocos de terras, os foros enfitéuticos, os testamentos, as doaciois, etcétera. Posteriormente foise consolidando a progresiva utilización da lingua castelá, que contou co decisivo apoio das instituciois da Coroa de Castela, a Igrexia e mailo Estado, mentres o galego continuou usándose nas relaciois socio-económicas de carácter non escrito, levadas a cabo polas clases populares no eido rural. Ademáis, a nivel institucional o galego utilízase na práctica diaria do dereito consuetudinario, e isto malia que as ordenanzas concellís estean redactadas en castelao como era preceptivo legalmente.

O vixente Estatuto de Autonomía de Castela e León recoñece expresamente que “gozarán de respecto e protección a lingua galega e mailas modalidades lingüísticas nos lugares en que habitualmente se utilicen” (artículo 4.2). Grazas a este precepto estatutario se autorizou o ensino parcial do idioma galego nos centros educativos d´O Bierzo dende o ano 2002. Sen embargo, curso tras curso, continúa habendo graves problemas na execución dese programa escolar bilingüe, pois algúns centros se resisten a permitir a aprendizaxe deste idioma ao seu alunado. Por iso se fai necesario que a futura reforma do Estatuto de Autonomía de Castela e León recoñeza a obliga de ofertar a materia de galego en todos os centros d´O Bierzo occidental. Só deste xeito o alunado poderá exercer o seu lexítimo dereito a estudar o idioma da súa elección.

O proxecto de Estatuto de Autonomía, que se tramita nas Cortes de Castela e León, concreta que “o leonés será obxecto de protección específica por parte das instituciois polo seu particular valor dentro do patrimonio lingüístico da Comunidade. A súa protección, uso e promoción serán objecto de regulación” (artículo 5.2). Pola outra banda, a referencia ao idioma galego permanece redactada como xa consta no vixente Estatuto de 1999, pero colocada no novo artículo 5.3. Abraia que as dúas linguas minoritarias de Castela e León vaian ter distinta regulación estatutaria, de forma que se prima a protección legal do leonés sobre o galego, o cal ben se pode cualificar de intervención discriminatoria.
As linguas minoritarias de Castela e León, a saber, o leonés, o galego e tamén o éusquero do norte de Burgos e do Condado de Trebiño, merecen un mellor recoñecemento xurídico no Estatuto de Autonomía. Pedimos como mínimo unha protección legal semellante á que se propón no proxecto de Estatuto de Autonomía de Aragón para os idiomas aragonés e catalán, así “unha lei de Cortes de Aragón establecerá as zonas de uso predominante das linguas e modalidades propias de Aragón, regulará o réxime xurídico, os dereitos de utilización dos falantes deses territorios, promoverá a protección, recuperación, ensino, promoción e difusión do patrimonio lingüístico de Aragón, e favorecerá ás zonas de utilización predominante o uso das linguas propias nas relaciois dos ciudadaos coas Administraciois Públicas aragonesas” (artículo 8.2). Con esta nova reforma estatutaria hai que evitar xerarquizar a protección dos distintos idiomas de Castela e León.

Tampouo debemos agachar que a lingua galega d´O Bierzo só poderá acadar o pleno uso xurídico nas administraciois locais (Consello Comarcal, concellos e pedanías) cando obteña o recoñemento de oficialidade. A propia Lei de Bases do Réxime Local regula o uso administrativo dos idiomas oficiais (artículo 14.2), impedindo a utilización normalizada do resto de linguas non oficiais, caso da galega d´O Bierzo na actualidade. Outros idiomas minoritarios do Estado xa teñen conseguido a desexada oficialidade. Estes son os casos do éusquero no norte da Comunidade Foral de Navarra e da lingua aranesa, na recente reforma do Estatut de Catalunya (“a lingua propia deste territorio e oficial en Catalunya”, artículo 6.5 da Lei Orgánica 6/2006, de 19 de xullo).

Por desgraza non parece que a vontade política, representada nas Cortes de Castela e León, sexa favorable a conceder os lexítimos dereitos lingüísticos aos galego-falantes d´O Bierzo mediante o recoñecemento da necesaria oficialidade. Malia este negativo contexto político, non perdemos a espranza en que se poida reforzar o recoñecemento xurídico do idioma galego cando o proxecto de Estatuto de Autonomía de Castela e León se tramite nas Cortes Xerais, onde a presenza doutros partidos pode axudar a profundar nun debate lingüístico máis plural.

Ponferrada, noviembre de 2006.
Xabier Lago Mestre, Pte. Asociación Cultural Fala Ceibe do Bierzo.

sexta-feira, novembro 03, 2006

HOMENAGEM NO BERZO A ANTONIO FERNÁNDEZ E MORALES.

Homenagem no Berzo a Antonio Fernández e Morales
por Corral Iglesias, J. A.
Nos dias 27, 28 e 29 de Outubro de 2006, a Universidade de Vigo, com acolaboraçom da Escola de Formaçom Permanente «Fermín Penzol», osconcelhos de Cacabelos e Vilafranca, o Conselho Comarcal do Berzo, com asAssociações Culturais «Xarmenta» e a «Escola de Gaitas deVilafranca», bem como destacadas pessoas de outros territórios da FaixaLeste, como o Eu-Návia, Portelas etc. organizárom esta actividadeformativa cheia de interesse.
A jornada do dia 27 estivo centrada em homenagear o grande poeta bercianoFernandez Morales, à vez que se debateu sobre diversas questões dacultura galega no Berzo.
Anxo Angueira, poeta, narrador, professor da Universidade de Vigo, foiapresentado por Carme López, professora de Língua Galega em Ponferrada. Oconferencista expujo a palestra: «A excepcional obra poética docacabelense Antonio Fernández Morales».
A mesa redonda organizada o dia 28 no Teatro Vilafranquino, foi moderadapolo activista cultural, Gaspar Méndez, debatendo na mesma do presente edo possível futuro das Línguas de Castela e Leom, além do seu tratamentono próximo Estatuto da Comunidade autónoma de Castela e León
Esta mesa estivo conformada por: Héctor García Xil. Professor da Universidade de Leom especialista emastur-leonês. Ricardo González Saavedra, presidente do Consello Comarcal do Berzo. Felipe Lubián, procurador nas cortes de Castela-Leom. Xabier Lago, presidente de Fala Ceibe. Manuel Mañá, presidente de Xarmenta.
Nesse mesmo dia, no cemitério de Cacabelos, na tumba do poeta AntónioFernández Morales houvo umha oferenda floral e a descoberta de umha placapor parte do Alcalde de Cacabelos e Manuel Mañá, presidente deAssociaçom irmá, Xarmenta. No acto uns pícaros lêrom versos do poetaberciano. Assim mesmo, distintos gaiteiros das comarcas estremeiras comGaliza tocárom em lembrança do homenageado.
Fechando os actos das actividades realizadas no Teatro Vilafranquino intervéu o catedrático da Universidade de Compostela e académico da RAG,Francisco Fernández Rei. A sua palestra intitulada «25 anos dereivindicaçom lingüística e cultural no Berzo» foi apresentada polocorrespondente da RAG no Berzo, Héctor Silveiro.
A intervençom do professor Fernández Rei, ilustrou sobre o continuo laborem prol da língua galega levada a cabo por distintos colectivos culturaisbercianos ao longo de mais de um quartel de século (A Mesa, Fala Ceive,Xarmenta, Escola de Gaitas...) que resultou na aceitaçom por parte dasInstituições administrativas da Comunidade de Castela e Leom da realidadelingüística e cultural do Berzo.
Na noite do dia 28, a Escola de Gaitas de Vilafranca agasalhou com ummagosto que se converteu numha «festa rachada» para alegria dosconvidados. As Médulas forom o objectivo do quefazer da manhá do dia 29. A excursomtivo um anfitriom e guia excepcional, Paco Macias, homem de bem e naturaldas mesmas Médulas, do Lago.
Lego a seguir, decorreu o V Jantar deCacabelos, juntança instituída por vez primeira quando se celebrou oaniversário das Letras Galegas na lembrança do frade Sarmiento. Podemos afirmar que as actividades organizadas pola Escola de FormaçomPermanente Fermín Penzol em colaboraçom com Associações Culturais doBerzo nos dias 27, 28, 29 de Outubro nas localidades de Vilafranca eCacabelos constituírom umha vanguarda exitosa do quefazer galeguista noBerzo.
Aguardamos que as distintas Agrupações Culturais bercianas que tenhemcomo cerna da sua razom de ser a defesa da Língua galega no Berzo, sejamcapazes de gerar um apoio mútuo sem por isso perderem a sua peculiaridadeentanto que associaçom. Todo seja polo bem da liberdade concreta docidadão, pois a cultura e língua própria som piares dessa liberdade.