segunda-feira, abril 23, 2007

EMENDAS AO ESTATUTO DE CASTELA E LEÓN DE FALA CEIBE D´O BIERZO.

EMENDAS AO ESTATUTO DE CASTELA E LEÓN
DE FALA CEIBE D´O BIERZO.
falaceibe@yahoo.es

A Asociación Cultural Fala Ceibe do Bierzo (www.ciberimandade.org/falaceive) presenta dúas emendas ao proxecto de Lei Orgánica de reforma do Estatuto de Autonomía de Castela e León, que se tramita na Comisión Constitucional do Congreso dos Deputados. As dúas emendas teñen relación c´O El Bierzo; a primeira sobre maior protección xurídica do idioma galego e a segunda sobre o recoñecemento institucional do Consello Xeral. Estas propostas serán remesadas aos partidos políticos con representación na dita Comisión Constitucional.

1ª. EMENDA DE MODIFICACIÓN do artígo 5.3 do proxecto de reforma do Estatuto de Autonomía de Castela e León, que tal di: "gozará de respecto e protección a lingua galega nos lugares en que habitualmente se utiliza".

Texto alternativo proposto:
"O galego é idioma propio e oficial nos municipios limítrofes con Galiza. Unha lei regulará as zonas de uso, os dereitos de utilización polos falantes ante as administraciois públicas e as medidas de protección é fomento nos diversos ámbitos sociolingüísticos".

Razoamento desta emenda lingüística:

O idioma galego fálase nos territorios d´O Bierzo occidental e da Alta Seabra dende a Idade Media. Resulta de xustiza que o ordenamento xurídico recoñeza e ampare esta realidade cultural e lingüística singular no propio Estatuto de Autonomía de Castela e León. Malia ser unha lingua minoritaria na Comunidade Autónoma, pois conta con 40000 falantes, non debe ser discriminada respecto ao maioritario idioma castelao. Hai que protexer máis aos seus falantes mediante a concesión de dereitos lingüísticos, e isto só se pode facer axeitadamente a través da declaración de cooficialidade.

A protección de linguas minoritarias en pequenas zonas, non coincidentes coa totalidade dos territorios das Comunidades Autónomas, xa se ten realizado notras partes do Estado español. Lembramos que o éusquero foi declarado oficial na zona norte de Nafarroa (artigo 9 da Lei Orgánica 13/1982, de 10 de agosto), e que o mesmo reconñecemento legal ten a lingua aranesa no Estatut de Catalunya (artigo 6.5 da Lei Orgánica 6/2006, de 19 de xullo). Visto o visto, non existe ningún problema legal para a fixación do correspondente mandato estatutario sobre a declaración de cooficialidade para o idioma galego de Castela e León, só falta a vontade política afirmativa representada nas Cortes Xerais.

2ª. EMENDA DE ADICIÓN ao artigo 45, do proxecto de reforma do Estatuto de Autonomía de Castela e León.

Texto alternativo:
"Artigo 45.2. Recoñécese a entidade territorial d´O Bierzo por mor da súa peculiar caracterización xeográfica, histórica, social e lingüística. O seu secular proceso institucional concrétase no goberno propio a través do Consello Xeral. O territorio manterase como circunscrición específica en calquera ordenación administrativa ou electoral xeral".

Razoamento desta emenda institucional:

O Preámbulo do proxecto de moficación do Estatuto de Autononía de Castela e León "recoñece a pluralidade e singularidade dos seus territorios, entre os que se atopan realidades como a Comarca d´O Bierzo cunha prolongada traxectoria institucional (...)". Certa é esta afirmación estatutaria porque O Bierzo foi condado, tenencia e meirindade, durante a Idade Media, posteriormente foi declarada provincia dende finais do século XV, continuado proceso provincial que culminou en 1822 coa constitución da provincia de Vilafranca d´O Bierzo. Malia este final institucional as demandas descentralizadoras continuaron sendo apoiadas maioritariamente pola cidadanía ata a actualidade. Consecuencia desta mobilización social foi a concesión da institución comarcal en 1991.

Dende ese ano O Bierzo recuperou un certo recoñecemento xurídico, a través da Lei de Castela e León 1/1991, de 14 de marzo, pola que se crea e regula a Comarca d´O Bierzo. Sendo a única comarca desta Comunidade Autónoma con regulación legal. Esta singularidade institucional d´O Bierzo, admitida polo ordenamento autonómico de Castela e León, debería ter a súa concreción no Estatuto de Autonomía, no seu articulado, no Título III, de Organización Territorial, e non soamente no dito Preámbulo. Só así se compensaría parcialmente a O Bierzo pola perda do seu estatus provincial e se respectaría a súa peculiar tradición institucional.

Pola outra banda, a singularidade d´O Bierzo non se corresponde axeitadamente cunha institución comarcal. Trátase dun territorio, rexión natural, formado por varias comarcas. Velaí que resulten máis precisas as denominaciois "entidade territorial" e "Consello Xeral" para o seu órgano de goberno. Ademais O Bierzo debe ser recoñecido como circunscrición específica, en calquera ordenación administrativa ou electoral xeral da Comunidade Autónoma, en aplicación de equitativos criterios de proporcionalidade e representatividade.

O Bierzo, abril de 2007.
Xabier Lago Mestre, Pte. de Fala Ceibe do Bierzo.
http://obierzoceibe.blogspot.com
falaceibe@yahoo.es
Tfno. 695344293 (tardes)

sexta-feira, abril 06, 2007

CARTA AOS PARTIDOS DO CONGRESO DOS DEPUTADOS SOBRE AS DEMANDAS D´O BIERZO.

CARTA AOS PARTIDOS DO CONGRESO DOS DEPUTADOS
SOBRE AS DEMANDAS D´O BIERZO.
falaceibe@yahoo.es

A Asociación Cultural Fala Ceibe d´O Bierzo (www.ciberirmandade.org/falaceive) remesa aos partidos políticos representados no Congreso dos Deputados (PSOE, PP, IU, CIU, PNV, BNG, ERC, Chunta Aragonesista e demais) este Informe con demandas d´O Bierzo, relacionadas coa reforma do Estatuto de Autonomía da Comunidade de Castela e León. Estas peticiois xa as enviamos no ano 2006 ás Cortes de Castela e León, durante a tramitación do proxecto de modificación do Estatuto de Autonomía, pero non foron incluídas no seu articulado. Agora contactamos cos partidos políticos do Congreso para que teñan conta das nosas demandas bercianas na dicha reforma estatutaria no Parlamento español.

1. MAIOR PROTECCIÓN DA LINGUA GALEGA D´O BIERZO.

1.1. O proxecto de Estatuto de Autonomía de Castela e León recoñece expresamente que "gozarán de respeto y protección la lengua gallega en los lugares en que habitualmente se utilice" (artículo 5.3). Este apartado coincide coa anterior reforma estatutaria de 1999 vixente, e que coidamos insuficiente para a protección legal do idioma galego que O Bierzo necesita.

1.2. O idioma galego existe n´O Bierzo, e tamén na comarca da Seabra (Zamora), dende a Idade Media, o cal ten pervivido ao longo da historia até a actualidade. Esta lingua é a propia do territorio occidental, por iso a utiliza a súa poboación e está moi presente na súa toponimia e cultura (literatura oral, música, festas, costumes, etc). Pero o apoio institucional que recibe este idioma é escaso. O galego estúdase como materia voluntaria nos centros escolares, nas etapas de infantil, primaria e secundaria. Pero o certo é que esta ensinanza en galego se executa, curso tras curso académico, con numerosos problemas e queixas da comunidade afectada, feitas moitas delas ante o Procurador do Común de Castilla e León -institución autonómica semellante ao Valedor do Pobo.

1.3. O idioma galego no noroeste peninsular ten unha continuidade territorial que sobarda a actual delimitación entre as distintas comunidades autónomas, casos de Galicia, Asturias e Castela e León. Neste sentido resulta ilóxico que os falantes dunha mesma lingua galega teñan recoñecidos dereitos lingüísticos ou non, segundo vivan en Galiza ou O Bierzo respectivamente. A non declaración de oficialidade do galego n´O Bierzo supón manter a discriminación xurídica, por tratar de xeito desigual aos falantes dunha mesma comunidade lingüística, dividida territorialmente entre Galiza, Asturias e Castela e León.

1.4. A falta de declaración de oficialidade do galego na Comunidade de Castela e León empece a súa utilización polas administraciois locais d´O Bierzo (Consello Comarcal, concellos e pedanías) e, polo tanto, dos cidadaos ante elas. Lembremos que a propia Lei de Bases do Réxime Local só permite o uso administrativo das linguas oficiais (artígo 14.2), impedindo a utilización normalizada do resto de linguas non oficiais, caso do galego n´O Bierzo na actualidade.

1.5. Por todo isto resulta de xustiza pedir un maior recoñemento legal no Estatuto de Autonomía de Castela e León. A mejor protección para o galego realizarase a través da declaración de oficialidade. Isto xa se ten feito coas linguas minoritarias doutras comunidades autónomas, nos seus propios Estatutos de Autonomía. Así acontece co eusquero en Nafarroa (artígo 9 da Lei Orgánica 13/1982, 10 de agosto) e o aranés en Catalunya (artígo 6.5 da Lei Orgánica 6/2006, 19 de julio). Estas dúas linguas non son maioritarias nas súas respectivas comunidades autónomas, tanto a nivel de estensión territorial coma de número de falantes, ao igual que o idioma galego en Castela e León, que só pervive n´O Bierzo e a comarca de Seabra.

1.6. No caso de que o acordo político para a reforma do Estatuto de Autonomía de Castela e León non acorde a declaración de oficialidade do galego, pedimos unha maior protección legal para este idioma mediante un novo artículo estatutario que inclúa o recoñecemento dos dereitos lingüísticos recollidos na Carta Europea de Linguas Rexionais ou Minoritarias -ratificada polo Reino de España en 2001-. O contido desta Carta igualmente é aplicable ás linguas non oficiais, como sucede co galego de Castela e León, "España declara, aos mesmos efectos, que tamén se entenden por linguas rexionais ou minoritarias as que os Estatutos de Autonomía protexen e amparan nos territorios onde tradicionalmente se falan".


2. O RECOÑECEMENTO ESTATUTARIO D´O BIERZO.

2.1. O Bierzo é un territorio periférico, limítrofe con Galiza, coa cal comparte moitas características -xeografía, historia, lingua, cultura, tradiciois, etc- polo que ten unha idiosincrasia particular que o fai claramente diferente ao resto de comarcas da comunidade autónoma. Neste sentido o proxecto de Estatuto de Castela e León inclúe no seu Preámbulo unha referencia a esta especificidade territorial que comentamos, "reconoce la pluralidad y singularidad de sus territorios, entre los que se encuentran realidades como la Comarca de El Bierzo con una prolongada trayectoria institucional (...)".

2.2. Esta relevancia institucional d´O Bierzo é incuestionable para un territorio que dende finais do século XV se vén nominando como provincia. Proceso institucional que culminou coa creación da provincia de Vilafranca do Bierzo en 1822. Posteriormente, a reforma provincial de Javier de Burgos (1833) incorporou definitivamente este territorio á provincia de León. Na actualidade o recoñecemento institucional prodúcese a través do Consello Comarcal d´O Bierzo. Este Consello foi creado en 1991, e o seu pleno formano 37 concellos que representan a unha población de 135.000 habitantes. Resulta salientable que a categoría institucional d´O Bierzo se constata tamén por ser o único territorio de Castela e León que ten o recoñecemento xurídico de Comarca, mediante Lei 1/1991, de 14 de marzo.

2.3. O Consello Comarcal d´O Bierzo debe ter un maior recoñecemento legal e competencial para poder realizar as súas funciois. Entre éstas cabe sinalar "a política lingüística" para comezar a necesaria normalización social e administrativa do idioma galego, en colaboración con concellos e pedanías, xa que estas dúas administraciois locais carecen de medios humanos, materiais e económicos. A especificidade cultural e lingüística deste territorio periférico esixe unha maior capacidade institucional para o actual Consello Comarcal d´O Bierzo.

2.4. Por todo isto resulta axeitado pedir un maior recoñecemento institucional para O Bierzo na reforma do Estatuto de Castela e León, mediante a creación dun artículo específico. Algo semellante xa se ten feito co actual Estatut de Catalunya, onde xorde o recoñecemento de Arán como "entidade territorial singular", o que orixina "(...) unha particular proteccíón por medio dun régime xurídico especial". Cremos que O Bierzo tamén é merecedor dun tratamento legal diferenciado, por mor da súa variada caracterización territorial (histórica, orográfica, xeofuncional, lingüística, cultural, etc), no propio articulado do Estatuto de Castela e León.

Ponferrada, abril de 2007.
Tfno. 695344293.
http://www.falaceibe.tk